De basis van ons ego wordt gevormd in de vroege kinderjaren. Wat we in die tijd over onszelf en de wereld hebben geleerd, werkt diepgaand door in ons volwassen leven. Wat betekent dit voor innerlijk werk? En is er een relatie tussen ego en het innerlijke kind?

Het ego

Het ego kun je omschrijven als het vermogen om ervaringen tot een betekenisvol geheel te integreren. De kern van het ego bestaat uit een zelfbesef, een gevoel van ‘ik’, dat gevormd wordt rond een serie zelfbeelden, plus de mentale en emotionele activiteit om die beelden in stand te houden. Dit ‘ik’ is wie je denkt te zijn.

De basis van het ego wordt gelegd in je vroege kindertijd. Dit betekent dat de zelfbeelden en de reactiepatronen om die beelden in stand te houden en te beschermen in die tijd als verbindingen in je hersenen worden vastgelegd. Ze vormen vanaf je vroege jeugd een soort van bril of ‘mal’ waardoor je de wereld op een bepaalde manier ziet en tegemoet treedt. Dit patroon, eenmaal vastgelegd in je hersenen, wijzigt zich niet zo gauw en zet zich daarom voort in je volwassen leven.

In de kern van het ego is een innerlijk kind aanwezig

De kern van je normale, volwassen ego-bewustzijn is het bewustzijn van het kind dat je vroeger was. Als je bv. als kind een krachtig zelfbeeld hebt ontwikkeld, zie je de wereld als volwassene hoogst waarschijnlijk als een plek vol mogelijkheden en kansen. Als je een zwak zelfbeeld ontwikkeld hebt, is de kans groot dat je de wereld als een onveilige en bedreigende plek ervaart.

Ga maar bij jezelf na wat je ervaart als je zelfbeeld in het geding is, bv. als je je onzeker voelt, of onveilig, bang, onbekwaam, deficiënt, niet capabel, of als je je aangevallen voelt of gekleineerd, aan de kant gezet, of juist opgehemeld, op een voetstuk geplaatst etc. etc. Hoe vaak voel je jezelf in dit soort omstandigheden niet ‘klein’ worden, onhandig, onwetend of juist grandioos, als een kind? Hoe vaak verlang je niet naar erkenning, naar gezien worden, naar waardering, naar liefde, door je partner, je collega’s, je vrienden, maar uiteindelijk en ten diepste door je moeder of je vader?

Begrip en compassie zijn nodig voor het ego en het innerlijke kind

Als je innerlijke werk doet, dring je langzaam door in het mysterie van wie je werkelijk bent. Je leert het ego te doorzien, de zelfbeelden, de activiteiten om die beelden op z’n plek te houden e.d. Het is enorm behulpzaam als je het innerlijke kind gaat herkennen dat in de kern van het ego aanwezig is, met een specifieke identiteit en met specifieke reactiepatronen. Het wordt dan gemakkelijker te begrijpen waarom je vanuit je ego reageert zoals je altijd doet. Het kind was immers zo gevoelig voor onafgestemd gedrag; het ego was toentertijd het beste antwoord op lastige situaties. En het wordt gemakkelijker compassie te voelen voor je ego-gestuurde ideeën en reacties, als je daarin de hulpeloosheid en de hopeloosheid van je innerlijke kind voelt.

Almaas over het grote belang om met het innerlijke kind te werken

Almaas, een van mijn belangrijkste leraren, benadrukt het grote belang om met deze structuur in de ziel te werken. Hij beschrijft in Diamond Heart: Book Five: Inexhaustible Mystery (p. 72-73) het innerlijke kind als “de kern van wat we het ego of de persoonlijkheid noemen”. Hier volgen enkele citaten uit dit boekfragment:

“Dit deel van je ziel is bang, gewond en vol twijfel. Dit innerlijke kind heeft opvoeding nodig. Jouw essentie is de opvoeder, de leraar. Dit altijd kinderlijk blijvende deel van de ziel zal niet luisteren, laat staat leren, tenzij er voldoende compassie, liefde en acceptatie is. Het kind is bang en weet niet wie het kan vertrouwen. Het weet niet naar wie het zich kan wenden.

(…)  M.a.w. een diep en centraal deel van jou denkt als een kind. Rationele dingen bereiken het niet, noch raken die het. We moeten dit deel van ons met liefde, zachtheid, vriendelijkheid en begrip benaderen. We moeten haar hulpeloosheid begrijpen, haar angst, kwetsbaarheid, haat, angst, afhankelijkheid en onwetendheid.

(…)Het innerlijke kind neemt aan dat het jou is. Het voelt zich verschrikkelijk over zichzelf, boos, schuldig, maar het weet niet hoe anders te zijn. Dat is een reëel dilemma. We hebben allemaal een innerlijk kind dat onwetend, bang en losgekoppeld is van haar ware essentie, dat niet geraakt is door onze verheven en transcendente ervaringen, dat het nog steeds nodig heeft verzorgd te worden en geliefd te zijn.

(…) We kunnen niet proberen er vanaf te komen, noch verdwijnt het eenvoudigweg vanwege onze verlichtingservaringen. Proberen ervan af te komen is onmogelijk en bovendien de verkeerde weg. Als we proberen ervan af te komen wordt het innerlijke kind alleen maar obstinater en banger.

(…) We moeten het met mildheid en liefde opvoeden. Na verloop van tijd zal het innerlijke kind oplossen, wegsmelten en zachter worden. Het zal op een natuurlijke manier in haar essentiële aard smelten en geïntegreerd raken. Het zal zichzelf echter alleen toestaan te smelten als het zich geliefd en veilig voelt.

 (…) Het innerlijke kind is een diepe structuur van de persoon die je denkt te zijn, het beeld dat je hebt aangenomen om jou te vormen.

(…) Het beeld [CE: van wie je denkt te zijn] structureert de ziel in een ego-zelf, waarvan we uiteindelijk geloven dat we diegene zijn, dat dit alles is wat we zijn, terwijl het in feite slechts een vorm is die de ziel aanneemt. Maar het is belangrijk te begrijpen dat het innerlijke kind eenvoudigweg een innerlijke structuur is, een construct van onze geschiedenis, en dat het noch op zichzelf bestaat, noch dat het hoeft te blijven bestaan als een vormgevende structuur in onze ervaring.

Chris Elzinga
Haarlem, 27 juli 2014

Meer over dit onderwerp

Almaas, A. H., Diamond Heart: Book Five: Inexhaustible Mystery, Shambhala Publications 2011, p. 72-76

Binnenkort kun je op deze site de volledige vertaling van deze 4 pagina’s lezen, waarin Almaas uitleg geeft over de relatie tussen ego en het innerlijk kind.

Blogartikelen, die op dit artikel aansluiten, gaan over ‘Ego en de open ruimte van het bewustzijn’ en ‘Wat zijn innerlijke kinderen en hoe herken je ze?