Ken je Taizé? Dat is een bijzondere spirituele plek even te noorden van Cluny, in Bourgondië, Frankrijk. Daar laat een gemeenschap van broeders je iets proeven van het beste wat de christelijke spirituele traditie te bieden heeft. Wat kun je daar ervaren en hoe is die ervaring te duiden?
Wat is ‘Taizé’?
In het kleine plaatsje Taizé heeft Roger Schütz, bekend geworden als Frère Roger, in 1940 een oecumenische gemeenschap van broeders gesticht in de traditie van kloostergemeenschappen. Jaarlijks bezoeken duizenden mensen deze plek, vooral jongeren onder de 26, waar ‘Taizé’ zich speciaal op richt. De broeders bieden hen een weekprogramma aan van dagelijks 3 vieringen en 1 of 2 workhops. De workshops gaan over bijbelteksten en over allerlei actuele maatschappelijke en sociale thema’s.
“Het was magisch!”
Onlangs vroeg ik aan een dochter van vrienden, een jonge twintiger die al 3 keer in Taizé is geweest, hoe zij haar bezoeken had ervaren. “Het was magisch”, was haar antwoord, “vooral de eerste keer”. Ze vertelde over de grote groep leeftijdgenoten die ze daar trof, over de grote onderlinge openheid en solidariteit in haar internationaal samengestelde workshop, over hoe intens sommige liederen haar geraakt hadden tijdens de vieringen. Ze voelde zich duidelijk geraakt, niet door woorden, maar door iets voorbij woorden.
Een sfeer van openheid en welwillendheid
Deze zomer kwamen mijn vrouw en ik tijdens een trektocht door Frankrijk langs Taizé. We klopten aan en mochten een dag meedoen met de vieringen en de maaltijden. Het werd zeer op prijs gesteld als we ook een workshop zouden volgen. Dat bleek een enthousiaste Congolese zanggroep te zijn.
Wat mij opviel was de algehele sfeer van grote welwillendheid en openheid. Die was overal voelbaar: in de rijen bij het uitreiken van het eten, aan tafel, op het kampeerveld waar we als ‘oudjes’ onze tent konden opzetten, in de grote zaal waar de vieringen plaatsvonden.
Die openheid en welwillendheid had een smeltend effect op ons. De voorzichtigheid, het subtiele niet-zomaar-vertrouwen van mensen en situaties, die zo bij het gewone ego horen, losten haast ongemerkt op. In dit veld voelde ik me zelf ook open worden en mild, welwillend.
De magie van het mantra zingen
Er was meer. In de vieringen staat het zingen van mantra’s centraal. Vaak zijn dat 1 of 2 regels uit een bijbeltekst of een gebed. Tijdens zo’n viering worden wel 10 liederen gezonden, die 10, 15, 20 keer herhaald worden. Ergens wordt nog een bijbeltekst voorgelezen, in verschillende talen, maar er is geen uitleg, geen dogma hoe je de teksten zou moeten opvatten. Het gaat erom hoe die tekst jou/mij raakt.
Dat zingen kreeg gaandeweg de avondviering iets magisch. Het zingen werd geleid door een broeder die op een klein instrument de melodie speelde en een ander die zong, soms met een tegenmelodie. Aan het eind van de viering verlieten de broeders en de meeste andere aanwezigen de ruimte. Iemand die helemaal vooraan zat nam de leiding van het zingen over. Toen ook die vertrok bleken er nog zo’n 50 mensen over te zijn, verspreid in de ruimte waar we eerder met meer dan 600 mensen hadden gezeten. Steeds zette ergens in die grote ruimte iemand een nieuw lied in, anderen namen het over, na verloop van tijd ebde het weer weg, was er weer stilte, tot iemand anders een nieuw lied inzette. Dat ging zo door. Ik wist van geen ophouden…
Direct ervaren van de ziel
Wat daar nu zo bijzonder aan? Er was al een bedding van openheid en welwillendheid, waarin de normale reacties van het ego al voor een deel waren opgelost. Het zingen maakte dat mijn hart zich nog verder opende. Ik ervoer mijn aanwezigheid als zacht, open, mild. Ik voelde me raakbaar, zonder defensie, zonder weerstand. Er kwam een rust in me, een gevoel van ruimte, waarin ik me vol van liefde, compassie en vertrouwen voelde, transparant ook. En ik realiseerde me dat ik hierin mijn ziel ervoer, wie en wat ik ten diepste ben.
De taal van het hart
Elke spirituele traditie is er uiteindelijk op gericht mensen hun ziel te laten ervaren, wie en wat ze werkelijk zijn, en in het verlengde daarvan in contact te komen met het mysterie van de hele werkelijkheid. In mijn ervaring is ‘Taizé’ een plek waar mensen dat direct kunnen ervaren, voor zover zij zich open kunnen stellen voor de sfeer die hier aanwezig is. Dat gebeurt via de taal van het hart: door het zingen van mantra’s, die het hart direct raken. Het gebeurt ook in de workshops, wat minder direct misschien, omdat daar de taal van de mind meer gebruikt wordt. Ook daar staat het hart centraal. “Wat raakt je en hoe raakt dat jou?”, daar gaat het om. De vraag die ik toe zou willen voegen is: “Wie ben jij als je zo geraakt wordt?”
©Chris Elzinga
Haarlem, 6 augustus 2015
Meer over dit onderwerp
Frère Roger, zelf protestant, heeft in 1940 de oecumenische gemeenschap van Taizé opgericht, in de traditie van de kloostergemeenschappen. In 2005 is hij door een verwarde vrouw vermoord.
De gemeenschap van Taizé bestaat in 2015 75 jaar. De website bevat ook een Nederlands deel.
Even ten zuiden van Taizé, op zo’n 12 km. afstand, ligt Cluny, in de (vroege) middeleeuwen een groot spiritueel centrum van de Benedictijnen.
Meer naar het noorden ligt de abdij van Citeaux, voorheen een belangrijke spiritueel centrum van de Cisterciënzers.
Beste Chris,
Ik herken helemaal de sfeer van Taize die je schetst.Heel fijn, dat je dat wat je geraakt heeft zo onder woorden brengt voor anderen.
Ik denk weer terug aan het incident dat tijdens onze Taize-week gebeurde: een jongen die zijn ex-vriendin te lijf ging… en hoe we als omstanders zowel het slachtoffer als de dader aandacht wilden geven. De sfeer van Taize, die het harde van die gebeurtenis omvatte.
Zoals destijds de broeders doorgingen met zingen na de moord op frere Roger. Dat is eigenlijk een aanvulling op je blog.
Het is een plek vol magie…maar de wrede kant van de werkelijkheid is daar ook helemaal doorgedrongen, ze zijn niet losgezongen van de realiteit, maar er midden in verankerd, de realiteit valt niet te ontkennen, maar wel te omvatten met liefde.
Hartelijke groet, Elske